Secundaire gedoewinst

Secundaire gedoewinst

juli 2023

‘Laatst hoorde ik van iemand hoe hij, naast pijn en ongemak, ook voordelen ondervond van zijn zere been. Zo trof hij nu weer vaker zijn uitwonende dochter, omdat hij als onderdeel van zijn revalidatie een eind ging fietsen. Secundaire pijnwinst, noemde hij dat. En hij vertelde er meteen bij dat hij dat niet zelf had bedacht, maar dat dit in de zorg een bekende term was: secundaire ziektewinst. Dit deed mij denken aan de secundaire gedoewinst die ik steeds probeer te vinden als ik merk dat ik te veel ga zuchten en zeuren over iets dat ik als gedoe bestempel. Als Johan Cruijff bij elk nadeel een voordeel kon vinden, zou mij dat toch ook moeten lukken?

Glans

Zonder wrijving geen glans, wordt vaak gezegd, maar toch voelt het voor mij fijner als er weinig wrijving is. En hoewel ook ik voorstander ben van het leren van dingen die niet gingen zoals gepland, heb ik er toch moeite mee om te spreken over ‘briljante mislukkingen’, ook al klinkt die tegenstelling prachtig. Zou het helpen als ik meer actief zou zoeken naar secundaire gedoewinst?

Er zijn natuurlijk voorbeelden van secundaire gedoewinst die weliswaar kortstondige winst opleveren, maar op de langere termijn niet goed zijn voor mens of maatschappij. Blijven in een baan die je niet ligt, maar wel veilig voelt bijvoorbeeld. Of blijven hangen in een relatie die niet meer werkt, omdat alleen verdergaan meer energie kost. Dat is niet de winst die ik bedoel.

Perspectief

Gedoe heeft me soms verder gebracht bij het oplossen van een probleem, doordat het blootlegde wat ik anders mogelijk over het hoofd had gezien. Als een project vlot lijkt te verlopen en de van tevoren bedachte doelen gehaald lijken te worden, denk ik er minder over na en besteed ik er minder aandacht aan -op het vieren na- dan wanneer er iets misloopt. Dat komt ook doordat ik vaker praat met anderen over wat minder vlot loopt en hierbij meer verschillende perspectieven opzoek. Die contacten en perspectieven helpen me dan ook weer bij andere activiteiten en problemen. In elk geval maakt gedoe dat ik uit mijn comfortzone moet stappen, anders zou ik het niet als gedoe ervaren. Leren is dus misschien wel per definitie secundaire gedoewinst.

Als ouder van adolescenten doe ik regelmatig mijn best om ‘om te denken’. Da’s eigenlijk ook actief op zoek gaan naar secundaire gedoewinst, bedenk ik me. In plaats van zuchtend op mijn handen te zitten als ik iemand woordjes zie ‘leren’ met muziek op zijn oren en een swipende duim op zijn telefoon, moet ik blij zijn dat hij zelfstandig aan het onderzoeken is hoe je efficiënt en effectief leert. En genieten van de rust en ruimte die ik op dat moment heb. Even oefenen nog…’

Ann Kusters
Directeur/bestuurder FNO