Onderzoek inclusief onderwijs in Nederland

Waardevolle lessen van basisscholen, maar er moet nog veel werk worden verzet

Het Nederlands Centrum voor Onderwijs en Jeugdzorg (NCOJ) heeft in opdracht van FNO-programma Jongeren INC het eerste onderzoek gedaan naar de stand van zaken van inclusief onderwijs in Nederland bij 325 basisscholen. Demissionair minister Arie Slob, Tweede Kamer-lid voor D66 Paul van Meenen en burgemeester Oude IJsselstreek Otwin van Dijk (namens de VNG) namen het onderzoeksrapport in ontvangst.

Het onderzoek geeft een unieke inzage in de status van inclusief onderwijs, de werkpunten en de ondersteuningsbehoeften die deze scholen aangeven. Daarnaast zijn praktijkverkenningen gedaan in een zestal regio’s waarin actief wordt gewerkt aan inclusief onderwijs. Het onderzoek wordt momenteel ook uitgevoerd in het voortgezet onderwijs. De resultaten daarvan zijn later dit jaar bekend.

Opvallende bevindingen

• Scholen uit vernieuwingsonderwijs zijn oververtegenwoordigd (35%).
• Eén op de vijf (22%) werkt niet met leerstofjaarklassen, van de rest 41% wél, in aangepaste vorm.
• Op negen van de tien (93%) scholen volgen kinderen samen onderwijs, soms onderwijs in een aparte klas/groep(en) (66%); 34% heeft geen aparte klas/groep(en).
• Grote verscheidenheid aan (groepen) leerlingen met beperking, zowel in zwaarte als breedte.
• Acht van de tien basisscholen (83%) hebben kinderen opgenomen die ook op het sbo en so hadden kunnen zitten; gemiddeld ruim 11 leerlingen per school.
• Ruim de helft (47-78%) geeft visie en missie van bestuur/team als motief.
• Meer dan de helft (59%) heeft het voornemen om de komende vier jaar het aantal leerlingen met specialeonderwijs-zorg uit te breiden.
• Vorderingen worden geboekt op sociale integratie op school, in de klas en de prestaties van alle leerlingen. Extra aandacht vraagt de vormgeving van een inclusieve leeromgeving in de klas zelf.
• Financiële middelen worden als knelpunt ervaren en hebben in hoge mate prioriteit bij 47-53% van de scholen.
• Er is behoefte aan beschikbaarheid van leerkrachten (60%), aandacht voor alle leerlingen (51%) en ondersteuning en wet- en regelgeving vanuit gemeenten (25%).

Nog veel werk te verzetten

Veel waardevolle lessen komen naar voren uit het onderzoek, maar er is ook nog veel werk te verzetten. Jongeren INC steunt daarom de komende jaren JongPIT, het Platform Naar Inclusiever Onderwijs en haar samenwerkingspartner Defence for Children om samenwerkingsverbanden, scholen, ouders en leerlingen te ondersteunen om inclusief onderwijs te realiseren en een duurzaam Platform te creëren dat deze ondersteuning ook na de programmaperiode blijvend kan bieden. FNO en de genoemde organisaties roepen iedereen op hieraan mee te doen.