Een vader in de gevangenis

Vaderschap, gezin en detentie

In het project Vergeten Vaders hebben we de onderwerpen vaderschap, gezin en detentie verkend, binnen een breder onderzoekstraject naar de gezinsbenadering in de penitentiaire inrichting in Veenhuizen. We hebben ons gericht op de vraag: hoe kunnen vaders zo goed mogelijk invulling geven aan hun vaderrol vanuit detentie en hoe kunnen gevangenissen daarbij ondersteunen?

Hier is nog maar weinig onderzoek naar gedaan. In gevangenissen is doorgaans beperkt aandacht voor vaderschap en gezin. Ook zijn er geen landelijke richtlijnen voor hoe gevangenissen en andere betrokken organisaties met vaderschap en gezin moeten omgaan.

Wat opviel in Vergeten Vaders is dat bijna 80 procent van alle vaders in detentie het lastig vindt om invulling te geven aan de vaderrol, en dat de helft van de vaders behoefte heeft aan aanvullende ondersteuning hierbij. Dan gaat het vooral om:

1. onderhouden van betekenisvol gezinscontact;
2. meer ondersteuning van anderen;
3. ondersteuning bij ingewikkeldheden rondom de terugkeer naar buiten.

In dit project zijn verschillende producten ontwikkeld om vaders en hun gezinsleden te ondersteunen.

Ontwikkelen en verspreiden van kennis

In het vervolgproject ‘Gezinsbenadering in de Nederlandse penitentiaire inrichtingen’ gaan we verder met het ontwikkelen van de beste manieren om gezinnen met een ouder in de gevangenis te ondersteunen én willen we de kennis en kunde die de afgelopen jaren zijn ontwikkeld verspreiden naar andere gevangenissen: Almelo, Leeuwarden, Veenhuizen en Zaanstad.

Het ontwikkelen van een lokale aanpak is hierbij belangrijk, omdat deze gevangenissen verschillend zijn. We willen aansluiten bij de wensen en behoeften die lokaal leven, want alleen zo kunnen we een aanpak ontwikkelen die ook lokaal gedragen wordt.

En wat we vanuit Vergeten Vaders vooral hebben meegenomen: dat het van groot belang is om te luisteren naar de wensen en behoeften van alle betrokken partijen. Want alleen zo kunnen we een aanpak ontwikkelen die goed aansluit bij de vragen die leven. In dit project wordt daarom intensief samengewerkt met:

1. de vaders in de gevangenis;
2. moeders/verzorgers uit de gezinnen;
3. kinderen/jongeren met een vader in de gevangenis;
4. gevangenispersoneel;
5. medewerkers van organisaties die samenwerken met de gevangenis.

Door al deze mensen te betrekken, zetten we alle ideeën en ervaringen goed op een rijtje, om de meest passende vorm van ondersteuning te ontwikkelen voor ouders in detentie en hun gezinsleden. De gezinnen zelf zullen dus gedurende het hele project mee-ontwikkelen.

Betrekken van jongeren

Om de wensen en behoeften van jongeren goed in kaart te brengen, zetten we een participatiepanel op. Door jongeren en jongvolwassenen die een ouder of familielid in detentie hebben (gehad) of die hier op een andere manier nauw bij betrokken zijn, mee te nemen in ons project, zorgen we ervoor dat hun stem wordt gehoord.

We praten met deze groep over wat we leren en hoe we de aanpak kunnen verbeteren, en verwerken deze inzichten gedurende het hele project. Momenteel zijn we bezig met de werving voor dit panel. Ken je jongeren of jongvolwassenen die hieraan willen meedoen, dan nodigen we je graag uit om contact met ons op te nemen.

Landelijke aanpak

Aan het einde van het project in februari 2026 zijn de vier deelnemende gevangenissen kindvriendelijker en hebben ze meer te bieden om gezinnen te ondersteunen. Op basis van de bevindingen uit deze gevangenissen stellen we landelijke richtlijnen op. Zo willen we handvatten bieden voor hoe Nederland met dit onderwerp zou moeten omgaan, waarbij gehoor wordt gegeven aan de wensen en behoeften van alle betrokken partijen. De uiteindelijke ambitie is dus dat er een landelijke aanpak komt om de onbedoelde en vaak negatieve gevolgen van de detentie van een ouder voor kinderen en gezinsleden te verminderen.

Alle kennis en producten die we al ontwikkeld hebben en die nog voortkomen uit ons project kun je vinden op ons platform. Beluister daar ook eens onze interessante podcast!’

Illustratie: Maren Bruin