Ik woon in Amsterdam en ik kan niet spreken over andere gemeenten, maar wel over hoe het hier in Amsterdam gaat. Ik ervaar, als ik naar het nieuws kijk, ook vanuit de politiek, zowel in Amsterdam als in Den Haag een enorm wantrouwen. ‘Alle mensen die hier binnenkomen zijn gelukszoekers en mensen met een uitkering zijn lui.’ Uiteraard denkt niet iedereen er zo over en ze erkennen dat er armoede is en proberen er wat aan te doen, maar eigenlijk merk je daar vrij weinig van. Waar ik zelf heel veel moeite mee heb, is dat instanties ervan uitgaan dat je niet oprecht bent. Ze wantrouwen mensen en hun intenties.
Voordat ik bij het UWV terechtkwam had ik al een lang traject achter de rug met artsen, onderzoeken en diagnoses. Omdat ik zelf de diagnose toen nog niet wilde accepteren heb ik op twee andere plekken een second opinion laten doen, met beide keren dezelfde uitkomst. Uiteindelijk bij het UWV had de arbo-arts in een gesprek van dertig minuten, bedacht dat de diagnose wel eens onjuist zou kunnen zijn en moest ik opnieuw een traject in van een onafhankelijk arts, die alle onderzoeken opnieuw moest laten doen. Dit kostte echt bakken met geld en er kwam precies hetzelfde uit als uit de eerdere onderzoeken.
Een ander voorbeeld is dat voor een indicatie (voor zorg) je elke keer (bij elke nieuwe aanvraag of herindicatie) opnieuw alle stukken moet aanleveren. Inclusief stukken die ze allang in bezit hebben. En uiteraard is dat soms nodig, want niet iedereen die zorg krijgt heeft een chronische ziekte. Maar ze schijnen ook vaak te denken dat je het ene jaar wel bijvoorbeeld klassiek autisme of reuma hebt en dat dat het volgende jaar over is. Dat er iets in de situatie kan veranderen is natuurlijk zo. maar dat je elk jaar opnieuw moet kunnen bewijzen dat je nog steeds de diagnose hebt, is een enorme portie werk voor de aanvrager en ook voor de instanties. Voor een herindicatie heb je al snel de huisarts, specialist, buurtteam, indicatiebureau en gemeente nodig.
Zo was mijn jongste zoon op een gegeven moment uit zijn bed gegroeid. En hij ging naar de middelbare school en had dus een bureau nodig in zijn kamer. Het idee was om zijn boomhut-bed met speelruimte eronder op Marktplaats te verkopen en daar meteen een tweedehands hoogslaper met bureau eronder te kopen. Zo gezegd, zo gedaan. Maar toen werd ik gebeld door het UWV dat ik bijverdiensten had die ik niet had opgegeven, omdat ik handelde op internet. (En het klopt dat ik één of twee keer oude kleren of speelgoed van de jongens had aangeboden, maar ik was zeker geen handelaar.)
In eerste instantie wilde het UWV dat de €50,- die ik voor het bed had gekregen en een 100% boete van mijn WIA werden afgetrokken. Na een zeer langdurig gesprek met uitleg werd het alleen goedgekeurd als ik bewijs zou aanleveren voor hoeveel geld ik zijn oude bed had verkocht en een andere bed had gekocht. En de strikte eis dat ik niets meer zou verkopen online, geen boodschappen van ander zou aannemen, enzovoort.
Nou zijn er initiatieven die bijvoorbeeld voor de feestdagen voor mensen die onder de armoedegrens zitten, boxen maken en uitdelen. En eigenlijk mag je dus zo’n box niet accepteren, omdat dat gezien kan worden als ‘uitbetaling in natura’. En dit moet je aan het UWV melden en dan kunnen ze dat van je uitkering aftrekken. Ik vind dit ontzettend jammer, want wat is er leuker dan dat als je het absoluut niet breed hebt, iemand anders een keer iets liefs voor je doet?
Ik denk dat dit wantrouwen vanuit de overheid en gemeenten niet nodig is, en dat dit ervoor zorgt dat mensen elkaar en ieders intenties gaan wantrouwen. En ik persoonlijk denk dat dat het laatste is wat we nodig hebben.
Dit is de laatste column van dit jaar en ik wens iedereen, maar dan ook echt iedereen, heel fijne feestdagen en een gezond 2025. En laten we een beetje lief zijn voor elkaar! En denk juist met de feestdagen aan de buurtkastjes en ophaalacties van de voedselbank, zodat ook mensen die het niet breed hebben toch fijne dagen hebben.