Mensbeeld en framing

Het belang van het Gezinspanel

Inhoudelijk openen we met Reshma Roopram, programmaleider van Samen Kansrijk en Gezond, en Lisette Groeneveld, duo-voorzitter van het Gezinspanel. Zij staan stil bij de deels vernieuwde focus van het programma:

• Uitgaan van de mensen om wie het gaat: dit gaat over verankering van de stem van gezinnen, tijd en ruimte voor professionals om uit te gaan van de mensen om wie het gaat, en bewustzijn van de rol van taal en beeld bij gelijkwaardige samenwerking en communicatie tussen mensen.
• Dwarsdoeners: dit zijn de mensen met de visie, energie en durf om het anders te doen waar dat nuttig en nodig is. Zij kunnen waardevolle inzichten bieden door kritische vragen te stellen en/of alternatieve perspectieven aan te dragen. Dwarsdoeners gaan als het nodig is tegen de stroom in om hun doel te bereiken. Dat biedt een andere kijk op het huidige systeem, waar wij graag van willen leren.
• Gemeenschapskracht: we willen de kracht van het collectief versterken om gezinnen in een kwetsbare situatie nog beter te ondersteunen.

Lisette benadrukt het belang van het Gezinspanel: ‘Zonder de stem van de gezinnen zelf doe je wat je altijd al deed. En als je doet wat je altijd al deed, krijg je wat je altijd al kreeg.’

Vervolgens is het tijd voor een bitterzoet moment. Mohamed Salat Abdulahi wordt naar voren geroepen: hij stopt per 1 mei 2025 als duo-voorzitter van het Gezinspanel. Gelukkig is hij van plan bij Samen Kansrijk en Gezond betrokken te blijven en zet hij zich ook op andere manieren in voor meer kansengelijkheid – bijvoorbeeld met zijn eigen Stichting Inclusie. Zoals hij zelf zegt: ‘Ik ben nog niet klaar.’ Hij wordt bedankt met een welverdiend applaus.

Moeders met Dromen

De aanwezigen komen van heinde en verre. De reis naar Utrecht was misschien wel het langst voor Viktor Eurlings, die vertelt over Moeders met Dromen van Nationaal Programma Heerlen-Noord. Dit project helpt jonge alleenstaande moeders in armoede, door hen te koppelen aan ‘ooievaarsmoeders’ – vrijwilligers uit de wijk die hen begeleiden naar een opleiding, werk en een netwerk. Zodat zij meer zelfredzaam worden, hun talenten kunnen ontplooien en hun gezin een betere toekomst kunnen geven.

Een aspect dat doorslaggevend is geweest voor goedkeuring van dit project door het Gezinspanel, is dat het project open staat voor een kritische noot en bereid is eigen patronen te doorbreken. Viktor: ‘De naam van het project was eerst “Droommoeders”. Maar we werden erop gewezen dat daar qua taal een vooroordeel in zat: het idee dat moeders een soort droombeeld moeten zijn. Dus ook wij, die onszelf toch wel zien als dwarsdoeners, leren daarin van het Gezinspanel.’

Lees verder onder de afbeelding –>

Armoede in de media

Astrid Philips, lid van het Gezinspanel, en onderzoeker Daniëlle Arets nemen ons mee in het onderzoek ‘De maat genomen’, waarin is gekeken naar hoe mensen in armoede in de media (specifiek in grote kranten) werden geportretteerd in een periode van twintig jaar. Welke beelden en woorden werden er gebruikt? Hoe vaak komen de mensen om wie het gaat zelf aan het woord? Welk beeld van armoede wordt er neergezet?

Niet alleen Astrid en Daniëlle, maar ook mensen met ervaringskennis uit het publiek delen hun inzichten over de beeldvorming rondom armoede. Een aantal interessante punten die tijdens het gesprek naar voren komen:

• Armoede is voortdurend, niet per se nieuwswaardig.
• De definitie van armoede (en dus het taalgebruik daaromheen) verschuift door de jaren heen.
• Mensen met ervaringskennis komen zelf maar weinig aan het woord in de media.
• Foto’s van mensen in armoede zijn vaak heel stereotiep: denk aan beelden van achterstandswijken, lege portemonnees, handen in het haar… Terwijl armoede heel divers is, niet maar één beeld kent.
• Je kunt arm zijn en alsnog kunnen lachen en kracht uitstralen. Dat komt in de beelden die gebruikt worden niet naar voren – die moeten altijd maar somber zijn.
• Door de coronacrisis is armoede voor veel mensen dichtbij gekomen (denk maar aan woorden als energiearmoede en menstruatiearmoede). Er is daardoor meer aandacht voor armoede en ook realistischer en vriendelijker beeld- en taalgebruik eromheen.

Meer over het onderzoek en de inzichten daaruit is te lezen in het artikel ‘Armoede in de media’ en in de volledige onderzoeksrapportage. Er komt in samenwerking met het Gezinspanel een vervolg op dit onderzoek, ditmaal ook gericht op beleid.

'Je bent meer dan die jas'

Tijd voor een kort theaterstuk, waarin Nelly en Jermain van Stichting Confro van mening verschillen over een nieuwe jas. Voor Jermain staat die voor een bepaalde status, maar ook een bepaald beeld: ‘Mensen hebben al hun vooroordelen, dan kan ik net zo goed die jas aandoen en alles zijn wat ze denken.’ Nelly vindt dat er zoveel labels komen kijken bij zo’n jas, en dat je niet alleen dát moet willen zijn. ‘Je bent meer dan de guy die die jas aan heeft.’

De twee vragen het publiek vervolgens: ben jij bezig met vooroordelen over jezelf? En heb je weleens vooroordelen over een ander? Er komen eerlijke antwoorden uit de zaal. Iemand vertelt bijvoorbeeld over hoe bewust zij zich is van hoe representatief en krachtig ze overkomt, als vrouw van kleur. Iemand anders is vaak bezig met de kledingkeuze van anderen en merkt daar toch vaak onbewust een oordeel over te hebben.

Dit laat maar zien hoe belangrijk het is dat we stilstaan bij onze eigen overtuigingen en hoe we over onszelf en anderen nadenken. Daarvoor is het belangrijk dat we andere verhalen blijven horen. Imre en Souad van het Gezinspanel spreken daarom met Ali over het belang van het delen van je eigen verhaal. Ook de zaal stemt hiermee in. Een deelnemer vertelt: ‘Doordat ik mij open durf te stellen en mijn verhaal durf te vertellen, durft de volgende generatie dat hopelijk ook.’

Lees verder onder de afbeelding –>

Door dromen sterker

Na een pauze met een goed verzorgde lunch, gaan we in verschillende sessies in gesprek over het thema van de dag. In een van deze sessies is het gespreksonderwerp ‘Blijven dromen’. Wat betekent ‘dromen’, waarom is het belangrijk en wat maakt het moeilijk als je het zwaar hebt?

Deelnemers delen hun perspectieven. ‘Blijven dromen’ kan negatief en positief voelen. Het kan onrealistisch lijken en de realiteit zwaarder maken. Dromen is soms onmogelijk als je in bestaansonzekerheid zit – bijvoorbeeld door gebrek aan overzicht, geen ruimte in je hoofd of door je omgeving. Je bent bang voor teleurstelling, dus droom je maar niet.

Aan de andere kant kan ‘blijven dromen’ juist toekomstperspectief, lichtheid en een stip op de horizon bieden. We erkennen dat rust en stabiliteit nodig zijn om uit een moeilijke situatie te komen, en mensen met ervaringskennis kunnen hierin als steunpilaar fungeren. Maar in de tussentijd kun je sterker blijven door te dromen. Of zoals een deelnemer zegt: ‘Alles kun je bereiken in je dromen, en alles wat je bereikt begint met een droom.’

Lees verder onder de afbeelding –>

Dromen als drijfveer

Met die boodschap sluiten we ook af. Wat zou jij de ander willen meegeven om te blijven dromen? Mohamed neemt een laatste keer als duo-voorzitter van het Gezinspanel het woord: dromen is een fundamenteel recht. Dus geef nooit op, zet kleine stapjes en gebruik je dromen als drijfveer. Laten we allemaal zo doorgaan als we nu doen, want collectief maken we verschil in mensenlevens.

Ook een keer een Landelijke Dag bijwonen als professional, projectleider en/of bewoner met ervaringskennis en meedenken over belangrijke thema’s? De volgende editie staat gepland op donderdag 16 oktober 2025.