De circulaire en sociale impact van Oscar Circulair

‘We bouwen een onderneming die gedreven is door waarde-creatie voor mensen en de planeet.’

Interview met Jan Willem van Bokhorst van Oscar Circulair, partner van Impact door Groei

Jan Willem (rechts op de foto): ‘De inzameling en verwerking van huishoudelijk afval is een overheidstaak. De gemeente moet zorgen dat er vuilnisbakken zijn in je wijk. Je hebt een afvalstoffenheffing en je vuilnis wordt opgehaald.

De bedrijfsafvalmarkt is anders: elke onderneming moet een contract hebben met een afvalinzamelaar en is daar zelf verantwoordelijk voor. De markt is volledig geliberaliseerd. In theorie kun je met tien ondernemers tien verschillende inzamelaars hebben, die dan ook nog per afvalstroom een andere vervoersbeweging uitvoeren.

Als je dan buiten rondloopt zie je vuilniswagens, afvalbakken en zwerfafval. Dat tast de leefbaarheid aan, levert onveiligheid op, uitstoot én een slecht scheidingspercentage. Want veel afval wordt nog steeds verbrand: gemiddeld zestig procent is restafval.

Tegenbeweging van impactondernemingen

De traditionele afvalinzameling is een wereld van grote, beursgenoteerde spelers die vooral euro-gedreven zijn. Er zijn ook veel cowboys bij. Ze zéggen wel dat ze duurzamer en socialer willen worden, maar dat doen ze niet, want dat kost geld. De verdiensten zijn voor deze bedrijven en de lasten worden op straat gegooid.

Wíj vinden het de normaalste zaak van de wereld dat je als ondernemer rekening houdt met mensen en met de omgeving. Maar het is dus zo gegroeid dat de meeste ondernemingen voor zichzelf gaan, voor het verdienen van geld. Daarom is er nu een tegenbeweging van impactondernemingen.’

Achttien grondstofstromen met één elektrisch voertuig

Jan Willem: ‘Remco Wagemakers (links op de foto) en ik besloten in 2019 dat we ons werkzame leven wilden besteden aan een belangrijke maatschappelijke transitie. We bouwden een onderneming die gedreven is door waardecreatie voor mensen en de planeet. Met Oscar Circulair halen wij achttien verschillende grondstofstromen op met één beweging van een klein elektrisch voertuig.

Daarmee besparen we heel veel vervuilende en overlastgevende vervoersbewegingen. We hebben met de Hogeschool van Amsterdam onderzocht dat er per jaar zomaar 900 tot 1000 vrachtwagens minder rijden in een gebied.

Voor de ondernemers maken we het inzamelen weer leuk. Het is een direct contact met iemand die je kent. Niet aan de achterdeur, maar bínnen, zodat we ondernemers de ruimte bieden om even een praatje te maken en we ze kunnen helpen. Dat doet heel veel goeds voor de kwaliteit van de grondstoffen die worden ingeleverd en voor het scheidingspercentage.

Per gebied hebben we een hub waar we het afval verzamelen, bulken en persen. Daarna zorgen we ervoor dat het duurzaam verwerkt wordt tot nieuwe grondstoffen. Het restafval hebben we zo teruggebracht naar dertig procent.

Een circulaire en sociale stad

Zo maken we steden (bedrijfs)afvalvrij en leefbaarder. Dat doen we nu in Amsterdam en Rotterdam. We hebben in Utrecht het bedrijf De Clique overgenomen. Samen gaan we naar Den Haag. Dus aan het eind van dit jaar zijn we actief in de vier grote steden.

Wat wij willen is een systeemverandering. Onze droom is een circulaire en sociale stad in 2030. Oscar Circulair wil een bedrijf zijn dat voor iedereen de norm wordt. Een impactonderneming zoals Oscar Circulair is misschien wel hét instrument om de markt 180 graden te draaien.

Als het gaat over volume is ons aandeel nog klein, maar de markt ziet ons wél, omdat we de keten transformeren en groter worden. Impactfinanciers vinden ons interessant. Ook grote bedrijven zeggen: “We willen weten wat er met ons afval gebeurt.” Er komt Europese wetgeving aan. Hoe ga je met mensen om, waar gaat het afval naartoe en op welke manier wordt het getransporteerd? Daar moet je binnenkort heel goede verslaglegging van maken, dus daar zit wel een omslagpunt.’

Laten zien dat het werkt

Jan Willem: ‘Ik hou me bezig met het balanceren tussen de circulaire en sociale waarden aan de ene kant en de economische waarde aan de andere kant. Hoe kun je die in evenwicht houden? Het is belangrijk dat we geld verdienen, dat we marktcompetitief zijn. Want we zijn een onderneming en als we geen geld verdienen, dan is onze impact nul; dan is het klaar. We willen iets bouwen dat bestendig is. Laten zien dat dit mogelijk is: een hartstikke mooi bedrijf waar de wereld beter van wordt. En dat dit niet de uitzondering is, maar hoe het móet zijn.

Ook Impact door Groei heeft hier vertrouwen in en is voor ons een geduldige investeerder. In de financiële wereld noemen ze dat: lang geld. Het programma slaat een heel mooie brug van de impactinvesteringswereld naar het bancaire systeem en maakt zo het traditionele financiële systeem toegankelijk voor impactondernemingen.

We trekken samen op om te laten zien dat dit werkt. Dit doen we in de systeemlijn van het programma, met de transitieagenda. In het bancaire systeem wordt op dit moment uitgegaan van rendement en zekerheden. Deze transitieagenda faciliteert juist een andere manier van inkopen en financieren. Door impactondernemers zoals wij nú te helpen groeien kunnen er nieuwe ecosystemen worden gebouwd.

De belangrijkste sleutel

Impact door Groei is natuurlijk gebouwd op sociale impact. Het sociale deel van onze droom is voor ons ook de belangrijkste sleutel om tot een goed circulair resultaat te komen, dus dat daar vonden we een heel mooie aansluiting op. Samen kunnen we onze werkwijze en geleerde lessen verder verspreiden en anderen inspireren om hun onderneming duurzamer en socialer te maken.

We hebben een fantastisch team van zo’n zeventig Oscars die gedreven zijn om onze missie te realiseren. Mensen die praktisch zijn opgeleid, mensen die theoretisch zijn opgeleid, mensen met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt, mensen die uit de Participatiewet of dagbesteding komen, parttime studenten en fulltime inzamelaars. Het gaat alle kanten op, ook qua leeftijd. We willen een goede werkgever zijn waar mensen kunnen floreren, zich ontwikkelen en veilig werken.

Veel van onze Oscars vinden het belangrijk om in hun werkzame leven een maatschappelijk bijdrage te leveren. Soms is het schrijnend om te zien hoeveel afval er vrijkomt en hoe moeilijk het is om dingen te veranderen. Gezien de klimaatcrisis waarvoor we staan en de mentale problemen die dit met zich meebrengt, vooral voor veel jongeren, is het fijn als je wat kan doen. Het helpt als je er concreet mee bezig bent.

Maar je drijfveer om bij ons te werken hóeft niet het klimaat te zijn. We proberen juist mensen van allerlei pluimage met elkaar te verbinden. Met veel verschillende ideeën en meningen aan tafel breekt er ook nog eens een leefbubbel open.

Het gaat over mensen

Onze ervaring is dat je je hele onderneming versterkt door op het sociale te investeren. In de circulaire transitie zit veel ongelijkheid. Mensen haken af. Maar je wil dat iedereen er voordeel bij heeft, dat iedereen er werk in vindt. Dus dit moet ook een sociale transitie zijn. In het hoofd van Remco en mij werken ze niet zonder elkaar. We gaan helemaal niets bereiken als we niet op allebei de juiste keuzes maken.

Op het moment dat je als circulaire onderneming in de sociale component gaat investeren, ga je meer over het nú nadenken. Hoe zijn dromen te operationaliseren? Uiteindelijk geeft dat je een steviger fundament en zal het versnellen wat je wil bereiken. Of je nu een groot bedrijf bent, de overheid of een intrinsiek klimaatgedreven onderneming: het gaat over mensen.’